Wat is oedeem?
Lymfoedeem is een abnormale ophoping van eiwitten en vocht in het lichaamsweefsel. Dit is het gevolg van een verstoord evenwicht tussen afvoer van vocht en afvalstoffen uit het weefsel. Lymfoedeem ontstaat vaak geleidelijk en kan een chronisch karakter krijgen. Lymfoedeem kan aangeboren zijn (primair lymfoedeem) of verworven zijn,als gevolg van een andere aandoening (secundair lymfoedeem). Bekende vormen van secundair lymfoedeem zijn het armlymfoedeem na een borstamputatie met okselklierverwijdering of het beenlymfoedeem na bijvoorbeeld een gynaecologische operatie. Patiënten die na een operatie radiotherapie en/of chemotherapie ondergaan hebben, hebben een grotere kans op het ontwikkelen van lymfoedeem. De klachten die kunnen ontstaan bij lymfoedeem zijn: pijn, vermoeidheid, gespannen en zwaar gevoel, zwelling, beperkingen in beweging en beperkingen in het dagelijks functioneren.
De behandelmogelijkheden
Genezing van lymfoedeem door de behandeling is niet altijd mogelijk. De behandeling is voornamelijk gericht op het terugdringen, of het niet doen toenemen van oedeem in b.v. de arm of het been, of in het gezicht. Dit om het normaal functioneren van de ledematen te herstellen. De fysiotherapeutische behandelmogelijkheden voor lymfoedeem bestaan uit:
•Voorlichtingen en advisering
• Manuele lymfdrainage; hierbij wordt middels een milde massage het lymfesysteem gestimuleerd tot een verbeterde opname en doorstroming van het oedeem. Hierdoor kan de lymfe beter stromen en kwalitatief zien we dat er ook meer lymfocyten worden aangemaakt, hetgeen ons immuniteitssysteem bevordert.
• Oefentherapie; het doel van de oefentherapie is om het lymfestelsel in combinatie met het spierstelsel aan te zetten tot opname en afvoer van het aanwezige oedeem.
• Ademhalingsoefeningen; deze zijn erg belangrijk in de ondersteuning va het lymfestelsel. Bijkomend voordeel is de vaak hierop volgende ontspanning die er ontstaat.
• Compressietherapie; hierbij kan worden gedacht aan het zwachtelen van bijvoorbeeld een ledemaat om het lymfestelsel te ondersteunen in het verminderen/ wegnemen van het aanwezige oedeem. Een voorbeeld van • compressietherapie is het zwachtelen van een oedeem arm bij aangedane oksel-lymfklieren na een borstcarcinoom, bv na chemo en/ of bestraling.
• Lymftaping; een methode waarbij gebruik wordt gemaakt van huidvriendelijke tape die op dusdanige wijze op het aangedane gebied wordt aangebracht dat de aanwezige lymfvaten ondersteunt worden in de afvoer van het aanwezige oedeem.
De behandeleffecten
De gekozen behandeling en de uiteindelijke behandeleffecten zijn afhankelijk van de ernst, de oorzaak en de duur van het oedeem.
De behandeleffecten zijn doorgaans:
• omvangsvermindering
• spanningsafname
• pijnvermindering
• functieverbetering
• afname van infectiekans